Çikolata lüks oluyor bayram sonu zamlar kapıda
Nurdoğan ARSLAN ERGÜN
Kakao yağı ve çekirdeği fiyatlarındaki ‘anormal’ yükselişe dikkat çeken İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Yönetim Kurulu Başkanı Kazım Taycı, fiyatların geçen yılki bayram dönemime göre yüzde 80 arttığını belirtti. Bugün raflara çıkan ürünlerin eski maliyetlerle üretilenler olduğunu söyleyen Taycı, bayramdan sonra fiyat artışının daha da fazla olacağını söyledi.
“Çikolata artık lüks ürün olacak” diyen Taycı, “Şekerlemede miktar bazında geçen yıla göre yüzde 5’e yaklaşan bir artış olacağı kanaatindeyiz. Kakaonun dünya borsasındaki stokları hep yüksekti. Bununla birlikte dünya çikolata pazarında 7 milyon tonluk bir üretim var ve bu üretim son 20 yılın ortalamasını aldığımız zaman pandemi dahil olmak üzere sürekli yüzde 4-7 büyüdü.
Bir tarafta kakao ve kakao türevlerinin kullanıldığı ürünlerde bir büyüme; diğer tarafta ise kakao çekirdeğinin üretiminde düşüş var. Bu durum ilk defa kendisini 2023 yılının Ekim ayında gösterdi ve bu zamana kadar da sürekli ve astronomik şekilde, tarihi zirveleri gördü. Bundan dolayı çikolata fiyatlarının geleceğine ilişkin çok olumlu şeyler söylemek zor” diye konuştu.
Üretim, kaplamalı ürünlere kayacak
Hammaddeye erişim güçleşmesi nedeniyle tablet ya da blok çikolata üretiminde de sıkıntı olacağını dile getiren Taycı, çikolata miktarı azaltılmış kaplamalı ve dolgulu ürünler üretileceğini belirtti. Taycı, rekolte miktarı düşüyor. Son 3 yıldır belirli bir stok vardı. Şimdi stoklar tükenmeye başladı. Gelecek 3-5 yıllık süreçte rekolte sorunu çözülür ama o zamana kadar çikolata pahalı bir ürün olacak” dedi.
Taycı’nın verdiği bilgilere göre, 2020-2021 sezonunda dünyada 5 milyon 290 bin ton çekirdek üretimi gerçekleşmiş. 2022-2023 sezonunda 4 milyon 900 bin ton 2023-2024 sezonunda da 4 milyon 450 bin ton. 2021’den 2022’ye geçerken yüzde 7’lik bir küçülme oldu. 2022’den 2023’e geçerken de yüzde 10’luk bir küçülme yaşandı.
“Acilen doların 40 TL olması gerekiyor”
Öte yandan ihracatçıların ‘kur’ kaynaklı sıkıntılarının halen devam ettiğini ifade eden Kazım Taycı, yurtdışı müşterilere fiyatlama yapamadıklarını anlattı. Üretici ihracatçılar için ‘çift kur’ sistemi talep eden Taycı, “Kur kaç TL olmalı?” sorusu üzerine “Çok acil doların 40 TL olmasına ihtiyacımız var” yanıtını verdi.
Türk ihracatçısının dünyanın önemli marketlerinde önemli rafları tuttuğunu kaydeden Taycı, “O raflardan düşersek tekrar girmek için çok mücadele etmemiz gerekir” yorumunu yaptı. İHBİR Başkanı Taycı, şöyle devam etti: “Enflasyonla mücadeleyi elbette anlıyoruz ve destekliyoruz. Ancak, bir taraftan da ihracatçının üretimden kopmaması, yurt dışında büyük mücadelelerle girmiş olduğu raflardan düşmemesi gerekiyor.”
Odak, üretim ve ihracat olmalı
Sektörün ihracatı hakkında da bilgi veren Taycı, İHBİR olarak 4.5 milyar dolar, sektör olarak da 14 milyar dolarlık ihracat hedeflediklerini açıkladı. “Bugün, ‘faizlerin bu kadar yüksek olduğu bir ortamda ticaret ve yatırım ne kadar gerçekleştirilebiliyor?’ sorusu önemle ele alınmalı” diyen Taycı, “Birinci önceliğimiz ihracat. Bu konuyu gerçekten bir ülke meselesi olarak koruyoruz. İhracat bizim en önemli, en büyük silahımız.
Bunu çok iyi korumamız lazım. Güney Kore modelini de örnek alarak üretimle ve ihracatla büyüme modeline yönelmemiz lazım. Bunun için de ihracatın önünü açmaya yönelik girişimlerde bulunmak gerekiyor” yorumunu yaptı. Sektördeki istihdam sorununa da dikkat çeken Kazım Taycı, bu anlamda eğitimde yeni bir planlamaya gidilmesi gerektiğine vurgu yaptı.
“Bu yıl hedef pazarımız ABD”
Hedef ülkeler stratejisi kapsamında İHBİR olarak ABD pazarına odaklandıklarını belirten Kazım Taycı, “ABD’ye ihracatımız 450 milyon dolar. Bu yılki hedefimiz 500-600 milyon dolar. Odağımız ABD ama diğer pazarları da göz ardı etmiyoruz. Mesela Japonya çok zor bir pazar ama oraya da satış yapıyoruz. Malezya, Endonezya yine yükselen pazarlarımız” açıklamasını yaptı.
“YTAK’ta alt limit 10 milyon değil 1 milyon dolar olmalı”
Şekerli mamuller grubunda Türkiye’de son 10 yılda ciddi yatırımlar yapıldığını hatırlatan Kazım Taycı, “Bugün bu yatırımların dönüşünü alıyoruz. Ağırlıklı KOBİ’lerden oluşan sektörümüzde finansman maliyetleri nedeniyle yeni yatırım yapabilmek çok zor. Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi’nin (YTAK) alt limiti KOBİ’lere uygun hale getirilip 10 milyon dolardan 1 milyon dolara indirilmeli. Amaç bir tarafı büyütmek değil homojen dağılımı sağlamak olmalı” dedi.
